hetverhaal van FRAMED

Op 6 oktober 2023 ging FRAMED (12+) in première. FRAMED is een voorstelling over ons lichaam. Jongeren oordelen over elkaar op basis van uiterlijkheden. En ze doen dat ook bij zichzelf. Opgroeien betekent je lichaam zien veranderen, en dat brengt veel onzekerheid met zich mee. Het is geen geheim dat sociale media daar een steeds grotere rol in spelen. Het lijkt alsof ons lichaam nog nooit zo'n prominente plaats heeft gekregen in de manier waarop we naar onszelf en naar de anderen kijken. Een blik die mensen reduceert tot een lichaamskenmerk.

FRAMED wil die blik bevrijden. Acht performers delen kwetsbare details over de geschiedenis van hun lichaam. Ze tonen hoe uiterlijke kenmerken maar een fractie vertellen over wie iemand écht is. Hun woorden en bewegingen laten een zoektocht naar zelfaanvaarding en trots zien. We gingen in gesprek met regisseur Karolien Verlinden. 

Jouw voorstelling heet FRAMED, kan je vertellen hoe je op die titel gekomen bent?

Ik zat heel erg op het spoor van kijken, en de manier waarop je kijkt. Want hebben we niet allemaal eigenlijk al een blik die een soort van vooroordeel in zich draagt? Daar was ‘FRAMED’ een goede verwoording voor. Iets dat geframed is, toont zich ook vanuit een bepaald perspectief. Ik ben normaal niet zo voor de Engelse titels maar ik kreeg in het Nederlands niet dezelfde gelaagdheid. Daarom is het FRAMED geworden.

De verhalen uit de cast zijn ook erg gelaagd. Hoe heb je ze samengesteld?

Voor de auditie heb ik iedereen enkele vragen gesteld, die moesten ze schriftelijk beantwoorden. Ik was vooral op zoek naar mensen die een bepaalde eerlijkheid of directheid hadden wanneer ze hun innerlijke gevoelens delen. Ik zocht naar een hele diverse groep performers. Bijvoorbeeld, iemand die net meer schaamte heeft versus iemand die helemaal geen schaamte heeft. Ik heb heel hard gezocht naar een combinatie van personen om een breed pallet aan verhalen verteld te krijgen. En dan kom je toch telkens weer tot de conclusie dat iedereen een ander lichaam heeft, er zelf naar kijkt en er ook vanalles van vindt. Maar dat we uiteindelijk allemaal met dezelfde onzekerheden worstelen.

Je cast bestaat uit acteurs en niet uit dansers. Dat is ook iets dat je wel vaker doet
als ik naar je oeuvre kijk.

Ja, ik schipper daar heel erg tussen. Ik mis in mijn abstractie een invulling als het van dansers komt. En ik mis bij acteurs dan weer de mogelijkheid om die abstractie OK te vinden. In dit geval koos ik voor heel goed bewegende acteurs. Omdat het ook wel over een binnenwereld gaat, en acteurs krijgen die binnenwereld iets makkelijker gecommuniceerd dan dansers. 

Het verhaal kunnen vertellen, was belangrijker dan het kunnen uitbeelden?

Ja klopt, ik wist dat we bij die verhalen wel persoonlijke bewegingen zouden kunnen vinden. Bewegingen die bij het lichaam passen. Daarnaast, een danser met een maatje meer, die vind je niet. Dat is uiteraard een jammere zaak en dat maakte dat ik - om een goed pallet te kunnen tonen - acteurs koos en geen professionele dansers. 

Je laatste voorstellingen waren Kapot (6+) en FeL (3+). Nu maak je opnieuw een voorstelling voor jongeren. Niet je eerste keer, want ook Synchroon en dUb waren voor die leeftijdscategorie. Kriebelde het om terug voor jongeren te maken?

Nee, ik vertrek niet vanuit een specifieke leeftijd maar vanuit een eigen fascinatie. Bij Kapot was dat onhandigheid, omdat ik zelf echt heel onhandig ben. Pas daarna denk ik na over de geschikte leeftijd van de voorstelling. Dat was ook zo bij FeL. Mijn fascinatie lag toen bij de speelsheid van vormen in combinatie met licht. Als snel bleek dit ideaal te zijn voor de allerkleinsten. In het geval van FRAMED ben ik vertrokken vanuit mijn eigen onzekerheid. Ik heb twee kinderen gekregen en ben geen danser meer. Mijn lichaam is anders dan dat ik altijd gewend was - dikker eigenlijk. Daar moest ik aan wennen. Maar tegelijk wil ik een voorbeeld zijn voor mijn dochters. Hoe kan ik mijn veranderende lichaam leren aanvaarden? Deze ene vraag deed er nog meer opduiken. 

"In het geval van FRAMED ben ik vertrokken vanuit mijn eigen onzekerheid." 

Je hebt een lichaam en wat vind je daar mis aan? Wat is je binnenwereld? Welke dingen zeg je tegen jezelf over jezelf? En dan ben ik gaan terugdenken - wanneer in mijn jeugd heb ik dat ook gehad? En toen bleek dat ik dat ook had op mijn twaalfde. Toen ik hier op de balletschool zat en eigenlijk net te klein en te gespierd bleek om een ballerina te worden. Nu, dertig jaar later zit ik terug in dezelfde fase maar met andere kennis en een groter vermogen om te relativeren. En nu kan ik hierover een voorstelling maken voor twaalfjarigen. Want misschien is het wel fijn voor hen om te horen dat we hier allemaal heel ons leven mee worstelen. Dat het erbij hoort. Dus ook hier was de fascinatie eerst en zocht ik pas achteraf voor wie dit verhaal geschikt was. Al denk ik dat dit ook voor een 15-, 16-, 20- of 30- jarige interessant kan zijn. Ik werk eigenlijk altijd met een vanaf-leeftijd.

Al is het voor een twaalfjarige nu, wel nog heel anders dan voor jou toen. Merk je bijvoorbeeld de impact van sociale media bij de spelers die een stuk jonger zijn?

Ik merk vooral dat de jonge generatie veel nood heeft aan eerlijke communicatie, aan transparante manieren van samenzijn. Misschien is dat wel net een afkeer van sociale media, waar alles schijn is. Ze voelen de noodzaak om onderling net wel eerlijk te zijn tegenover elkaar. Ik heb er natuurlijk geen onderzoek naar gedaan, maar het zou wel kunnen, dat dat een soort afspiegeling daarvan is.Ik vind de interactie met de cast ook heel leerzaam. Ik kom uit een generatie waar niet gecommuniceerd werd, en hoewel ik vind dat het bij mij allemaal nog wel meevalt, merk ik dat ik hier de non-communicator ben in de groep. Ook dat heeft misschien wel te maken met het feit dat ik niet opgegroeid ben met sociale media. Ik leer in elk geval superveel van die Gen Z generatie. Ik lach er altijd een beetje mee, ze zijn heel confronterend op een of andere manier. Dat vind ik uitdagend en superinteressant. Al is het natuurlijk ook wel zo dat het er goed uit willen zien en ook continu zien dat anderen er goed uitzien wel echt een recept voor veel onzekere gedachten is. Twaalfjarigen krijgen ook vaak net een gsm, dus het is wel een soort richtmoment om met sociale media om te leren gaan. Want wat je bijvoorbeeld op Instagram ziet, zijn slechts momentopnames. Die je bovendien helemaal kan pimpen met een filter. Terwijl iemand zich in het echte leven misschien helemaal niet zo goed voelt. Het is maar wat je erbij schrijft en hoe je jezelf FRAMED dat mensen zien of het echt goed met je gaat. 

Het is echt een samenwerking met de cast. Jij gaat aan de slag met hun verhalen.

Klopt, het is heel delicate materie want het is natuurlijk hun materiaal. Dat wat zij willen delen met mij en het publiek. Ik kan er niet mee doen wat ik wil. We moeten heel goed praten over hoe iedereen zich bij bepaalde keuzes voelt. Ook het maakproces heeft dus veel onderlinge communicatie en eerlijkheid nodig omdat het ook een kwetsbaarheid in zich draagt. Als iemand een kwetsbaar verhaal vertelt, kan ik niet plots een hele choreografische stevige scène daarachter zetten want dan doe je dat teniet. En daar duiden ze me wel heel goed op. Dan zeggen ze, je doet mijn verhaal geen eer aan door hier een ingewikkelde dansscène van te maken. Dus iedereen denkt in dat opzicht ook wel mee, maar we zijn natuurlijk ook wel met heel veel. Dus het is een balans zoeken tussen meedenken en vooruit willen gaan. Heel leerzaam allemaal.

We hebben het nog niet gehad over de muziek... beats én trombone. Hoe kwam je daarbij?

Hantrax en Nabou zeiden meteen ja, daar was ik heel blij om want ik heb altijd met hen willen samenwerken. Anders dan bij andere voorstellingen worden zij met hun instrument als spelers ingezet. Ook zij deelden hun persoonlijk verhaal en daar ben ik heel blij mee. Inhoudelijk vormen Hantrax’ beats de buitenwereld, de molen waar je altijd in zit. Het feestje waar we onzeker zijn, zeker als je in de spiegel kijkt als je naar toilet gaat. De dreun die altijd maar doorgaat: elke dag om 8u30 op school zijn, hobby’s, huiswerk,... De trombone vormt dan weer de binnenwereld, je eigen emoties. Dat instrument vormt een soort van spreekstem. Ook de verhalen zijn muziek, want de teksten zijn we eigenlijk in muziek gaan omzetten en dat spelen de muzikanten ook vaak. Je voelt bij de bewegingen, als die muziek er dan onder zit, dat dat een extra soort vertelkracht krijgt. De trombone volgt zelfs bepaalde emoties in je woorden, als je hoog of laag gaat praten en dat ondersteunt heel erg de beweging. Naar het einde toe krijgt dat een gigantische emotionaliteit. In het begin dachten we nog hoe gaan we dat in ooit samenkrijgen, maar dat is echt aan het lukken. Want verhaal wordt letterlijk muziek, waardoor eigenlijk puur de choreografie overblijft. Daar ben ik ook naartoe aan het werken - de pure beweging - de verlossing. Los van de gedachten, gewoon zijn. Plaats innemen. Lekker bewegen, in je lijf zitten. 

"Ik wil een openheid creëren, we worden allemaal geboren met een lichaam, en je hebt dat te aanvaarden - zowel de binnen- als de buitenkant." 

Met welk gevoel hoop je dat het publiek buitenstapt?

Ik zou heel blij worden als het publiek de herkenning voelt. En beseft dat onzekerheden deel uitmaken van het leven. En dat opgroeien een leven lang duurt. Ik hoop ook op mildheid in de zaal naar de performers en elkaar toe. Zelfs de stoerste persoon is onzeker, maar het is ook niet omdat je er op een bepaalde manier uitziet, dat je je daarom ook zo voelt. Ik wil een openheid creëren, we worden allemaal geboren met een lichaam, en je hebt dat te aanvaarden - zowel de binnen- als de buitenkant. Te vaak denken mensen dat dingen bepaalde keuzes zijn, maar heel veel dingen zijn geen keuze. Dat is gewoon, en de buitenwereld heeft die óók mee te aanvaarden. Dat gaat over pesten, over racisme, over queerness. FRAMED gaat over aanvaarden. Ik vind het erg belangrijk om dit in deze conservatieve tijd te maken. Ik hoop eigenlijk vooral dat het binnenkomt. Iemand uitlachen is heel makkelijk. Maar als je lacht, kan je niet luisteren...